Бисёр навъҳои шамъ, зард умумӣ нестшамъ, шамъи хокистар, шамъ парафин.
Шамъи зард муми занбӯри асал аст
Хокистар секретсияи кирми хокистар аст, ки дар дарахтони хушбӯй мавҷуд аст;
Муми парафин як истихроҷи нафт аст ва афшура барои истеҳсоли мавод барои сохтани шамъ ҷамъоварӣ ва коркард мешавад.
Кадимиён шамъро ҳамчун чароғ барои равшан кардан, қурбонӣ кардан, табобат кардани бемориҳо ва чопу ранг кардани матоъ истифода мебурданд……
Одамони муосир мефаҳманд, ки шамъро дар ҳарбӣ, саноат, тиб ва бисёр дигар соҳаҳо низ метавон истифода бурд
Одам кайхо боз истифода мебарадшамъчун шуълаи шамъ.
Дар замонхои кадим ниёгон равгани хайвонот ва набототро ба шохахо, кирмак ва чубу тахта молида, банданд ва барои шабона чарог месохтанд.
Дар давраи пеш аз Цин дар асри сеюми пеш аз милод одамон дар атрофи найҳои ками холӣ матоъ мепечонданд, ба онҳо шарбати мум мерехтанд ва барои равшанӣ фурӯзон мекарданд.
Мардуми қадим шамъро дар баробари рӯшноӣ, барои табобати бемориҳо истифода мебурданд.
Дар давоми сулолаи Han, покизашамъи зардхануз як чизи нодир буд.
Дар замонҳои қадим истифода аз оташ дар ҷашнвораи ғизои сард мамнӯъ буд, аз ин рӯ подшоҳ ба мансабдорони болотар аз маркиз шамъ медод ва ин исбот мекард, ки шамъ дар он замон хеле кам буд.
Дар давраи сулолаҳои Вей, Ҷин, ҷанубӣ ва шимолӣ шамъҳо дар байни ашрофиён васеъ истифода мешуданд, аммо мардуми оддӣ ҳанӯз имкони хариди онҳоро надоштанд.
Ши Чонг, марди сарватманд дар сулолаи Ҷинҳои Ғарбӣ, шамъро ҳамчун ҳезум истифода мебурд, то сарвати худро нишон диҳад.
Дар давраи сулолаи Тан, муми хокистар пайдо шуд, аммо муми то ҳол як ашёи арзишманд буд ва қасри император низ созмоне таъсис дод, ки шамъро бо мансабдорони пурравақт идора кунад.
Шамъҳо дар Ҷопон дар давраи сулолаи Тан ҷорӣ карда шуданд.
Дар даврони сулолаи Мин ва Чин истеҳсоли мум хеле афзоиш ёфт ва шамъҳо дар хонаҳои мардуми оддӣ пайдо шуда, ба ниёзҳои маъмулии ҳамарӯзаи мардум барои шабона равшан кардани онҳо табдил ёфтанд.
Бо истифодаи васеъи нерӯи барқ дар замони муосир шамъ тадриҷан аз марҳилаи таърихии рӯшноӣ хориҷ шуда, ба рамз табдил ёфта, аксар вақт дар қурбонӣ, тӯй, зиёфати зодрӯз, маросими дафн ва дигар чорабиниҳои муҳим пайдо мешавад.
Вақти интишор: феврал-22-2023
